Μέσα σε μια 20ετία 197 φλαμίνγκο βρέθηκαν νεκρά στην Αλυκή Λάρνακας, εκ των οποίων τα 77 ανευρέθησαν από την 1η Ιανουαρίου 2020 μέχρι και χθες. Μεγάλη ποσότητα νεκρών φλαμίνγκο ανευρέθηκαν το 2003, συνολικά 53, κάτι που οδήγησε στη διεξαγωγή έρευνας για τα αίτια του θανάτου τους. Διαπιστώθηκε ότι ο θάνατος των πτηνών αυτών προκλήθηκε από την παρουσία σκαγιών μολύβδου στο πεπτικό τους σύστημα, με συμπτώματα δηλητηρίασης από μόλυβδο. Τότε αποφασίστηκε όπως το σκοπευτήριο τερματίσει τις δραστηριότητές του αμέσως, όπως και έγινε.
Φέτος επανήλθε ο εφιάλτης, και ως εκ τούτου συνήλθε χθες η Διαχειριστική Επιτροπή των Αλυκών για να αξιολογήσει την κατάσταση. Η Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας παρουσίασε τα μέχρι σήμερα στοιχεία τα οποία συνηγορούν ότι η κύρια αιτία θανάτου είναι η μολυβδίαση. Σε μεγάλο αριθμό φλαμίνγκο είχαν βρεθεί σκάγια στο στομάχι τους, ενώ και από τις τοξικολογικές εξετάσεις διαπιστώθηκαν ψηλά επίπεδα μολύβδου.
Η αμέσως προηγούμενη φορά που είχαμε μεγάλο αριθμό θανάτων ήταν το 2010, 33 συνολικά, και όπως διαπιστώθηκε για τη σημερινή κατάσταση συνέτεινε η υψηλή βροχόπτωση σε συνδυασμό με τους μεγάλους αριθμούς φλαμίνγκο που παρατηρούνται στην περιοχή, 19.000 στην Κύπρο, 9.000 στις Αλυκές Λάρνακας, 8.000 στη Αλυκή Ακρωτηρίου και 2.000 στη Λίμνη Παραλιμνίου. Αντίθετα, το 2012 είχαμε μεγάλους αριθμούς φλαμίνγκο, πολύ χαμηλή βροχόπτωση και καθόλου θανάτους.
Φαίνεται ότι πέριξ της περιοχής του παλαιού σκοπευτηρίου παρέμεινε αριθμός σκαγιών που μεταφέρθηκαν στις Αλυκές. Με το στέγνωμα Αλυκής αποφασίστηκε να γίνει διερεύνηση για να διαπιστωθεί η πραγματική έκταση του ποσοστού επιβάρυνσης με μόλυβδο. Νεκρά εντοπίστηκαν και δύο φλαμίνγκο στην Αλυκή Ακρωτηρίου και πάλι με αιτία τη μολυβδίαση και πιθανόν να μετακινήθηκαν από τη Λάρνακα. Συνολικά παρατηρήθηκαν 17.000 φλαμίνγκο τον περασμένο Δεκέμβριο με τα 15.000 να καταγράφονται στο Ακρωτήρι και μόλις 2.000 στη Λάρνακα. Τον Ιανουάριο καταγράφηκαν 9.000 στη Λάρνακα και 7.000 στο Ακρωτήρι.
Σύμφωνα με την Υπηρεσία Θήρας, ο τρόπος που τρέφονται τα φλαμίνγκο τα κάνει πιο επιρρεπή στην κατανάλωση σφαιριδίων έναντι των άλλων ειδών. Παρατηρείται διήθηση ιζήματος λάσπης και τρέφονται με γαρίδες (artemiasalina), δεν μπορούν να τραφούν στο κέντρο της λίμνης ή σε περιοχές που το ύψος της στάθμης του νερού είναι υψηλή, τρέφονται στις όχθες της λίμνης, τρέφονται στην περιοχή του παλαιού σκοπευτηρίου όταν η λίμνη έχει γεμίσει, όταν έχουμε υψηλές βροχοπτώσεις που συνεπάγεται και πιο πολλούς θανάτους.
Η δηλητηρίαση από μόλυβδο έχει αναγνωριστεί ως παράγοντας θνησιμότητας στα υδρόβια πτηνά από τα τέλη του 1800. Συνήθης τρόπος η κατάποση θραυσμάτων μολύβδου (όπως σφαιρίδια). Όταν ο μόλυβδος φτάσει στο όξινο περιβάλλον του στομαχιού οξειδώνεται, διαλύεται και απορροφάται στους ιστούς του σώματος μέσω του κυκλοφορικού συστήματος. Μόλις φθάσει σε τοξικά επίπεδα στους ιστούς, η παράλυση των μυών και οι σχετικές επιπλοκές καταλήγουν σε θάνατο.
Τα συμπτώματα οξείας δηλητηρίασης από μόλυβδο είναι: Μείωση της πρόσληψης τροφής, αδυναμία, παράλυση (πτώση) των φτερών, αδυναμία πτήσης, πράσινη υδαρής διάρροια, θάνατος.
Σύμφωνα με την τοξικολογική ανάλυση ιστού του ήπατος και των νεφρών από τις Κτηνιατρικές Υπηρεσίες για τα νεκρά φλαμίνγκο στα οποία ανευρέθηκαν σφαιρίδια μολύβδου στο στομάχι, όταν τα επίπεδα μολύβδου ήπατος υπερβαίνουν τα 6 μg/g (υγρό βάρος) τότε θεωρούνται διαγνωστικά για δηλητηρίαση από μόλυβδο.
Η διαδικασία μετά τον εντοπισμό άρρωστων ή νεκρών
Η Υπηρεσία Θήρας έχει διαδικασία παραλαβής φλαμίνγκο που εντοπίζονται άρρωστα ή νεκρά.
1. Καθημερινές περιπολίες από ανατολή μέχρι δύση του ήλιου.
2. Εντοπισμός φλαμίνγκο είτε από περίπολα είτε από επικοινωνία π.χ. πολιτών, προσωπικό αεροδρομίου στην περίπτωση που αυτά βρίσκονται εντός χώρου αεροδρομίου κ.λπ.
3. Τα νεκρά φλαμίνγκο βρίσκονται κυρίως στις όχθες της λίμνης και μαζεύονται ευκολότερα.
4. Ζωντανά άρρωστα (συνήθως βρίσκονται σε σημεία μη προσβάσιμα εντός του νερού βαθιά). Η Υπηρεσία Θήρας προτίθεται να χρησιμοποιήσει κανό εντός της λίμνης παρόλο που η προσέγγιση των άρρωστων φλαμίνγκο που βρίσκονται εντός του νερού είναι δύσκολη αφού κινούνται ή πετούν σε άλλα σημεία.
5. Τόσο τα νεκρά και ζωντανά φλαμίνγκο οδηγούνται στις Κτηνιατρικές Υπηρεσίες.
6. Απαραίτητες εξετάσεις.
7. Εάν είναι στα πρώτα στάδια οδηγείται στο αναρρωτήριο άγριας ζωής στην Αθαλάσσα.
8. Τα νεκρά για τοξικολογικές αναλύσεις.
1. Καθημερινές περιπολίες από ανατολή μέχρι δύση του ήλιου.
2. Εντοπισμός φλαμίνγκο είτε από περίπολα είτε από επικοινωνία π.χ. πολιτών, προσωπικό αεροδρομίου στην περίπτωση που αυτά βρίσκονται εντός χώρου αεροδρομίου κ.λπ.
3. Τα νεκρά φλαμίνγκο βρίσκονται κυρίως στις όχθες της λίμνης και μαζεύονται ευκολότερα.
4. Ζωντανά άρρωστα (συνήθως βρίσκονται σε σημεία μη προσβάσιμα εντός του νερού βαθιά). Η Υπηρεσία Θήρας προτίθεται να χρησιμοποιήσει κανό εντός της λίμνης παρόλο που η προσέγγιση των άρρωστων φλαμίνγκο που βρίσκονται εντός του νερού είναι δύσκολη αφού κινούνται ή πετούν σε άλλα σημεία.
5. Τόσο τα νεκρά και ζωντανά φλαμίνγκο οδηγούνται στις Κτηνιατρικές Υπηρεσίες.
6. Απαραίτητες εξετάσεις.
7. Εάν είναι στα πρώτα στάδια οδηγείται στο αναρρωτήριο άγριας ζωής στην Αθαλάσσα.
8. Τα νεκρά για τοξικολογικές αναλύσεις.
Όσον αφορά τα 77 πτηνά που βρέθηκαν νεκρά, για το 61% αναγνωρίστηκε ως αιτία θανάτου η μολυβδίαση, για το 16% άλλες αιτίες, ενώ για το 23% αναμένονται τα αποτελέσματα των εξετάσεων.
Οι παράγοντες που φαίνεται να ευθύνονται μέχρι στιγμής για τους θανάτους των φλαμίνγκο το 2020 είναι:
1) Συνδυασμός παραγόντων και δηλητηρίαση από μόλυβδο. Υψηλή βροχόπτωση και κάλυψη με νερό του χώρου παλαιού σκοπευτηρίου όπου αριθμός φλαμίνγκο τρέφεται καταναλώνοντας και σφαιρίδια.
2) Φυσικοί θάνατοι, από εξαντλημένα πτηνά από το μεταναστευτικό ταξίδι ή γέρικα.
3) Μεγάλοι αριθμοί φλαμίνγκο που σε συνδυασμό με τα πιο πάνω συνεπάγεται πολλούς θανάτους.
4) Ακραίες καιρικές συνθήκες (άνεμοι, ψύχος) και στρες.
Τα φλαμίνγκο στα πρώτα στάδια της δηλητηρίασής τους μπορούν να σωθούν με την απομάκρυνση του μολύβδου από τον γαστρεντερικό σωλήνα με κλύσματα, καθαρτικά, εμετικά ή χειρουργικές επεμβάσεις για την πρόληψη περαιτέρω απορρόφησης. Περαιτέρω, οι χημικοί παράγοντες (CaEDTA) μπορούν στη συνέχεια να χρησιμοποιηθούν για την απομάκρυνση του μολύβδου από το σώμα με τον σχηματισμό μη τοξικών συμπλοκών που εκκρίνονται από τους νεφρούς.
2) Φυσικοί θάνατοι, από εξαντλημένα πτηνά από το μεταναστευτικό ταξίδι ή γέρικα.
3) Μεγάλοι αριθμοί φλαμίνγκο που σε συνδυασμό με τα πιο πάνω συνεπάγεται πολλούς θανάτους.
4) Ακραίες καιρικές συνθήκες (άνεμοι, ψύχος) και στρες.
Τα φλαμίνγκο στα πρώτα στάδια της δηλητηρίασής τους μπορούν να σωθούν με την απομάκρυνση του μολύβδου από τον γαστρεντερικό σωλήνα με κλύσματα, καθαρτικά, εμετικά ή χειρουργικές επεμβάσεις για την πρόληψη περαιτέρω απορρόφησης. Περαιτέρω, οι χημικοί παράγοντες (CaEDTA) μπορούν στη συνέχεια να χρησιμοποιηθούν για την απομάκρυνση του μολύβδου από το σώμα με τον σχηματισμό μη τοξικών συμπλοκών που εκκρίνονται από τους νεφρούς.
