Σε έξι θεματικές ενότητες εδράζεται το Σχέδιο Δράσης που έχει εκπονήσει η Διατμηματική Επιτροπή του υπουργείου Παιδείας με αντικείμενο την ομαλή μετάβαση των μαθητών από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο και το οποίο αρχίζει να υλοποιείται από την τρέχουσα σχολική χρονιά.
Οι ενότητες αυτές αφορούν: α) Κείμενο Πολιτικής, β) Αναλυτικά Προγράμματα – Ενοποίηση, γ) Οδηγός Ομαλής Μετάβασης από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο, δ) Δημοτική Εκπαίδευση: Ενέργειες/μέτρα για καλύτερη προετοιμασία, ε) Μέση Γενική Εκπαίδευση: Ενέργειες/μέτρα για καλύτερη υποδοχή και στ) Επιμόρφωση εκπαιδευτικών.
Αναφορικά με τον άξονα που αφορά τα Αναλυτικά Προγράμματα, η αρμόδια Επιτροπή έχει διαπιστώσει ότι αυτά των Ελληνικών, της Ιστορίας, της Γεωγραφίας και των Φυσικών Επιστημών χρειάζονται αναδιοργάνωση, ούτως ώστε να σμικρύνει το όποιο χάσμα παρατηρείται και να γίνεται ανεπαίσθητη η μετάβαση. Αξίζει να σημειωθεί ότι για την ενοποίηση των συγκεκριμένων Αναλυτικών Προγραμμάτων θα εργαστούν αντίστοιχες Ομάδες Εργασίας, οι οποίες θα συντονίζονται από τη Συντονιστική Επιτροπή Αναλυτικών Προγραμμάτων.
Σχετικά με το Κείμενο Πολιτικής, αυτό έχει ετοιμαστεί και αποσταλεί στα σχολεία, με στόχο να κατευθύνει την όλη προσπάθειά τους για επίτευξη του στόχου της ομαλής μετάβασης από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο.
Όσον αφορά στην τρίτη ενότητα που αφορά τον Οδηγό Ομαλής Μετάβασης, σημειώνεται ότι αυτός έχει ήδη εκδοθεί το 2016 από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Τώρα, η Διατμηματική Επιτροπή καλεί τις σχολικές μονάδες όπως τον αξιοποιήσουν καθώς διαφάνηκε ότι αυτός καλύπτει ικανοποιητικά τη συναισθηματική προετοιμασία των παιδιών και των γονέων τους για τη μετάβαση από τη μία εκπαιδευτική βαθμίδα στην άλλη, ενώ παράλληλα επισημαίνει ότι θα αναθεωρηθεί, θα εμπλουτιστεί και θα επανεκδοθεί.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το κεφάλαιο «Ομαλή μετάβαση μαθητών από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο», αν και διαχρονικό ζήτημα, άνοιξε τώρα καθώς η πανδημία του κορωνοϊού έχει επηρεάσει ακόμα περισσότερο μεγάλο αριθμό παιδιών που αλλάζουν σχολικό περιβάλλον και δη, εκπαιδευτική βαθμίδα. Σύμφωνα με τους ειδικούς, όπως αναφέρεται στο Κείμενο Πολιτικής που ετοιμάστηκε από την Επιτροπή του υπουργείου Παιδείας, σε πολλές περιπτώσεις (ανεξαρτήτως της πανδημίας) η μετάβαση για πολλά παιδιά δεν είναι ομαλή. Κι αυτό διότι, η περίοδος αυτή της ζωής τους περιλαμβάνει όλες τις περιπλοκές μίας αλλαγής: Από την εξάρτηση στην ανεξαρτησία, από το γνώριμο οικείο σώμα στο σώμα που αλλάζει, από την υπακοή στην αμφισβήτηση κάθε μορφής εξουσίας, από τις παιδικές σχέσεις στην ομάδα συνομηλίκων. Όπως αναφέρεται, η περίοδος αυτή καθώς τα παιδιά μπαίνουν ταυτόχρονα και στην εφηβεία, έχει συσχετιστεί με σοβαρά προβλήματα συμπεριφοράς αλλά και με ψυχοσωματικά προβλήματα. Όλα αυτά, σε συνδυασμό με μία δύσκολη μετάβαση μπορούν να οδηγήσουν σε μειωμένα κίνητρα για μάθηση, τα οποία στη συνέχεια ενδέχεται να οδηγήσουν σ’ ένα φαύλο κύκλο μειωμένης ακαδημαϊκής επίδοσης και σχολικής αποτυχίας.
Σημειώνεται ότι το υπουργείο Παιδείας αναγνωρίζει, όπως διατυπώνεται στο έγγραφο που ετοιμάστηκε, ότι οι δυσκολίες που παρουσιάζονται διαχρονικά σε αυτό τον τομέα, έχουν ταλαιπωρήσει ιδιαίτερα τα παιδιά και τους γονείς τους, ενώ δεν άφησαν ανεπηρέαστο και τον εκπαιδευτικό κόσμο. Όπως αναφέρει, «οι ανάγκες των μαθητών που μεταβαίνουν από τη Δημοτική στη Μέση Εκπαίδευση, τόσο στο συναισθηματικό, όσο και στο γνωστικό/κοινωνικό τομέα δυσχεραίνουν τις προσπάθειες και την απρόσκοπτη υλοποίηση των στόχων του εκπαιδευτικού συστήματος. Παράλληλα, η διαφοροποίηση στη σύσταση του μαθητικού πληθυσμού που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια, προτάσσουν εμφανέστερα την ανάγκη για αναθεώρηση και επικαιροποίηση των υφιστάμενων πολιτικών και δράσεων για την ομαλή μετάβαση των παιδιών ανάμεσα στις διάφορες εκπαιδευτικές βαθμίδες». Τα σχολεία έχουν λάβει ενημέρωση για διάφορες δράσεις που θα βοηθήσουν, ακόμα και διαδικτυακές για αυτή την περίοδο.
Σωστή προετοιμασία και συμβολή εκπαιδευτικών
Στο εγχείρημα της ομαλής μετάβασης από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο και στη γεφύρωση του χάσματος που παρατηρείται σε μεγάλο βαθμό, σημαντικός είναι ο ρόλος του σχολείου και των εκπαιδευτικών. Αυτός είναι και ο λόγος που οι τρεις από τις έξι ενότητες του Σχεδίου Δράσης που έχει εκπονηθεί αφορούν αυτά τα κομμάτια.
Συγκεκριμένα, οι εκπαιδευτικοί της Δημοτικής Εκπαίδευσης καλούνται όπως προετοιμάσουν τους τελειόφοιτους μαθητές, πέραν από τον συναισθηματικό τομέα, και στον κοινωνικό και μαθησιακό τομέα, μέσα από δράσεις όπως: Απόκτηση συγκεκριμένων δεξιοτήτων σε ικανοποιητικό βαθμό, εξοικείωση με τις συνθήκες μάθησης του Γυμνασίου και προετοιμασία για καλύτερη ανταπόκριση στις δραστηριότητες αξιολόγησης του Γυμνασίου.
Αναφορικά με την περίπτωση των Γυμνασίων, τα οποία θα υποδεχθούν τους νέους μαθητές τους, πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην υποδοχή τους κυρίως τις πρώτες μέρες και να εφαρμοστούν δράσεις κυρίως κατά τον πρώτο μήνα της παρουσίας του στο νέο τους σχολείο (μήνας προσαρμογής). Οι δράσεις αυτές αποσκοπούν στην περαιτέρω εξοικείωση των παιδιών με τη ρουτίνα και τις μαθησιακές διαδικασίες του Γυμνασίου, τους κανόνες λειτουργίας του, τις δεξιότητες μελέτης και μάθησης και τις μεθόδους αξιολόγησης. Τα σχολεία καλούνται να αναπτύξουν ιδιαίτερη επικοινωνία με τους γονείς.
Η όλη προσπάθεια έχει ως προτεραιότητα την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, τόσο της Δημοτικής όσο και της Μέσης Εκπαίδευσης.