Επιπλέον ανησυχητικές και αυξητικές τάσεις όσον αφορά το κάπνισμα παρατηρήθηκαν στην Κύπρο κατά την περίοδο του πρώτου lockdown που επιβλήθηκε τον περασμένο Μάρτη από την Κυβέρνηση, σε μια προσπάθεια να περιοριστεί η εξάπλωση του κορωνοϊού.
Όπως προκύπτει από μελέτη στην οποία συμμετείχε και το Τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου, στην περίπτωση της χώρας μας διαπιστώθηκε ότι ο μέσος όρος καπνίσματος τσιγάρων διπλασιάστηκε.
Συγκεκριμένα, προκύπτει ότι πριν την πανδημία ο μέσος όρος καπνίσματος τσιγάρων από τους συμμετέχοντες στη μελέτη, κυμαινόταν στα 10 ανά ημέρα, κατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος της πανδημίας ο μέσος ημερήσιος όρος έφτασε στα 20. Επίσης, ποσοστό της τάξης του 29,5% είδε τα εισοδήματα του νοικοκυριού να χειροτερεύουν και 7,5% δεν είχε πρόσβαση σε βασικά αγαθά. Καταστάσεις που προκάλεσαν επιπλέον άγχος και στρες στους πολίτες.
Παρά το γεγονός ότι συγκεκριμένα δεδομένα που αφορούν την Κύπρο αναλύονται αυτή την περίοδο από την ερευνητική ομάδα και θα ανακοινωθούν σύντομα, ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν τα ευρήματα της μελέτης που προέκυψαν από τα δεδομένα που καταγράφηκαν από 9.565 άτομα από 78 χώρες και 18 γλώσσες, τα οποία φαίνεται να είναι παρόμοια.
Στο μικροσκόπιο τέθηκαν το άγχος, η κατάθλιψη, τα συναισθήματα και η ευεξία, σημαντικά στοιχεία για την ψυχική υγεία, η οποία δοκιμάζεται σε περιόδους lockdown.
Τα αποτελέσματα της έρευνας κατέδειξαν ότι ποσοστό 10% των ερωτηθέντων διεθνώς εξασθενεί με χαμηλά επίπεδα ψυχικής υγείας, συμπεριλαμβανομένων αρνητικών συναισθημάτων, άγχους, καταθλιπτικών συμπεριφορών και απαισιόδοξης αντίληψης. Επίσης, ζωτικής σημασίας είναι ότι η εν λόγω μελέτη εξέτασε συστηματικά παράγοντες που είναι γνωστό ότι επηρεάζουν την ψυχική υγεία. Βρέθηκε ότι δύο παράγοντες προέβλεπαν σταθερά χειρότερα αποτελέσματα στην ψυχική υγεία:
- Η απώλεια εισοδημάτων σε σύγκριση με τα επίπεδα πριν από το lockdown.
- Η έλλειψη πρόσβασης σε βασικές προμήθειες.
Όπως επισημάνθηκε, παράγοντες που προέβλεπαν καλύτερα αποτελέσματα στην ψυχική υγεία ήταν η ύπαρξη κοινωνικής υποστήριξης, το επίπεδο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και η ικανότητα των ατόμων να ανταποκρίνονται και να προσαρμόζονται με ευελιξία στις καταστάσεις της ζωής τους.
Η διεθνής ερευνητική ομάδα διαπίστωσε ότι το 10% του δείγματος υποφέρει από χαμηλά επίπεδα ψυχικής υγείας. Αυτός ο αριθμός είναι σύμφωνος με άλλες έρευνες. Ωστόσο, η ομάδα διαπίστωσε ότι ένα άλλο ποσοστό 50% είχε μόνο μέτρια ψυχική υγεία, το οποίο στο παρελθόν έχει βρεθεί ότι αποτελεί κίνδυνο για περαιτέρω επιπλοκές.
Η ενδιαφέρουσα αυτή μελέτη, δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο επιστημονικό περιοδικό «PLOS ONE», κι εξετάζει κατά πόσο η επιβολή απαγόρευσης κυκλοφορίας (lockdown) για την καταπολέμηση της πανδημίας COVID-19 επηρεάζει την ψυχική υγεία, χρησιμοποιώντας δεδομένα από όλο τον κόσμο. Έχει τίτλο «Impact of COVID-19 pandemic on mental health: An international study» («Επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19 στην ψυχική υγεία: Μια διεθνής μελέτη») και διεξήχθη στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος COVID-19 IMPACT, το οποίο συντονίζει το Τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου με επικεφαλής τη δρα Μαρία Καρεκλά, αναπληρώτρια καθηγήτρια και τον δρα Άγγελο Κασσιανό, ειδικό επιστήμονα Έρευνας, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο της Βασιλείας στην Ελβετία.
Στην αρχή της πανδημίας αναφέρεται πως ελάχιστα ήταν γνωστά για τον αντίκτυπο των αποκλεισμών σε ολόκληρο τον πληθυσμό. Τα δεδομένα που υπήρχαν ήταν από περιορισμένες καραντίνες μικρών ομάδων ανθρώπων. Όπως ανέφερε η δρ Καρεκλά, «αφενός, τέτοιες δραστικές αλλαγές στην καθημερινή ρουτίνα μπορεί να είναι επιζήμιες για την ψυχική υγεία. Αφετέρου, δεν υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις για τις συγκεκριμένες επιπτώσεις στην ψυχική υγεία με δεδομένα σε παγκόσμια κλίμακα και αυτό οδήγησε στη συγκεκριμένη μελέτη».
Δεδομένων των συνεχιζόμενων εξελίξεων στην πανδημία και των οικονομικών συνεπειών της, η προσοχή που πρέπει να δοθεί στην ψυχική υγεία των ανθρώπων παραμένει σημαντική. Σύμφωνα με τον δρα Κασσιανό, «δεν υποφέρουν όλα τα άτομα το ίδιο και γι’ αυτό πρέπει να δοθεί προτεραιότητα σε άτομα χωρίς κοινωνική υποστήριξη και σε εκείνους των οποίων τα οικονομικά επιδεινώνονται».