Έντονα στερεότυπα που αφορούν το κοινωνικό φύλο εντοπίζονται σε σχολεία, σύμφωνα με τις απόψεις που εξέφρασαν μέλη της Ομάδας Εφήβων Συμβούλων (ΟΕΣ) και όπως αυτές περιλήφθηκαν στην ετήσια έκθεση για το 2019 της Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού, Δέσπως Μιχαηλίδου. Όπως διαπιστώνεται, μέσα από δράσεις που διεξήχθησαν την περασμένη χρονιά, γίνεται αντιληπτό ότι υπάρχουν αυτά τα στερεότυπα στα σχολεία, με την αρμόδια Επίτροπο να προβληματίζεται για το βαθμό στον οποίο το σχολείο καλλιεργεί την κριτική σκέψη εκπαιδευτικών και μαθητών προς την κατεύθυνση εντοπισμού και αμφισβήτησης των στερεοτύπων, ειδικότερα εκείνων που αφορούν στη σεξουαλική ταυτότητα και κατ’ επέκταση στην ύπαρξη φαινόμενων ομοφοβικού και τρανσφοβικού εκφοβισμού.
Επίσης, ανησυχία προκαλεί και η απουσία περιεκτικής σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης, με αποτέλεσμα την έλλειψη πλαισίου για συζήτηση των θεμάτων σεξουαλικού προσανατολισμού. Στην έκθεση της κ. Μιχαηλίδου σημειώνεται ακόμη ότι ο Κώδικας Αντιρατσιστικής Πολιτικής του υπουργείου Παιδείας δεν είναι γνωστός στα περισσότερα παιδιά και σύμφωνα με την άποψή τους, δεν εφαρμόζεται ικανοποιητικά στα σχολεία. Από αυτό, προκύπτει ότι ενδεχομένως πρέπει ο Κώδικας αυτός να προωθηθεί εκ νέου στα σχολεία.
Με τα πιο πάνω συνδέεται άμεσα και το κεφάλαιο «Ειρήνη στην Εκπαίδευση», με την έκθεση της Επιτρόπου να αναφέρει ότι μέλη της ΟΕΣ επεσήμαναν ότι εκτός από τη φυσική βία υπάρχουν κι άλλες μορφές βίας όπως είναι η αδυναμία ελεύθερης έκφρασης της άποψης των παιδιών ή η επιβολή συγκεκριμένων πεποιθήσεων. Επισημαίνεται ακόμη ότι η διδασκαλία πρέπει να προσεγγίζεται με τρόπο που να συμβάλλει στην ανάπτυξη κριτικής σκέψης, χωρίς να ενθαρρύνει προκαταλήψεις γύρω από εθνικά ζητήματα ή τάσεις εθνικισμού.
Επιπλέον, οι μαθητές θεωρούν ότι οι σχολικές εκδηλώσεις, διάφορες καθημερινές συνήθειες, τα τοπικά έθιμα, παρά την ιδιαίτερη τους αξία, δεν πρέπει να επισκιάζουν τις αρχές της διαπολιτισμικότητας και την αποδοχή της διαφορετικότητας, ειδικότερα σε περιπτώσεις μαθητών που προέρχονται από διαφορετικό εθνοτικό, θρησκευτικό, γλωσσικό και πολιτισμικό υπόβαθρο. Τόνισαν, επίσης, ότι οι οποιεσδήποτε γιορτές κι εκδηλώσεις πρέπει να γίνονται μέσα σε τέτοιο πλαίσιο, ώστε όλα τα παιδιά να μπορούν να συμμετέχουν και να κατανοούν τα ιστορικά γεγονότα.
Εγγραφές μαθητών, αρνήσεις σχολείων και χαρισματικά παιδιά
Στην έκθεση της για το 2019, η κ. Μιχαηλίδου καταπιάνεται και με άλλους τομείς που αφορούν την Εκπαίδευση των παιδιών, μεταξύ των οποίων και οι εγγραφές/μετεγγραφές μαθητών. Όπως αναφέρεται, η Επίτροπος προέβη σε διερεύνηση και αξιολόγηση παραπόνων που αφορούσαν θέματα κατάταξης/εγγραφής/μετεγγραφής μαθητών, είτε σε δημόσια, είτε σε ιδιωτικά σχολεία. Όσον αφορά, ιδιωτικές σχολές Μέσης Εκπαίδευσης, η κ. Μιχαηλίδου αναφέρει ότι σε κάποιες περιπτώσεις διαπιστώθηκε ότι δεν ακολουθήθηκαν οι πρόνοιες της ισχύουσας νομοθεσίας κατά τον ουσιώδη χρόνο και παρά τις συστάσεις του υπουργείου Παιδείας, συγκεκριμένα σχολεία αρνήθηκαν την επανεγγραφή μαθητών. Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης ήταν όπως η Επίτροπος του Παιδιού εισηγηθεί στο Υπουργείο όπως δημιουργήσει αποτελεσματικούς μηχανισμούς παρακολούθησης της εφαρμογής των αποφάσεων του και της άμεσης στήριξης των παιδιών που επηρεάζονται.
Την ίδια ώρα, η κ. Μιχαηλίδου εστιάζει στην απουσία πλαισίου για την εκπαίδευση των χαρισματικών παιδιών, διατυπώνοντας τις επιφυλάξεις της για το κατά πόσον η πρακτική για κατάταξη/μετεγγραφή παιδιών στη βάση του αποκλειστικού κριτηρίου της ηλικίας εξυπηρετεί, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, το συμφέρον του παιδιού. Ως εκ τούτου, εισηγήθηκε τη δημιουργία συγκεκριμένων μηχανισμών και διαδικασιών διά των οποίων η κατάταξη/εγγραφή/μετεγγραφή παιδιών να γίνεται κατόπιν μίας περιεκτικής και ουσιαστικής αξιολόγησης του συμφέροντος του παιδιού. Με αυτό τον τρόπο, αναφέρεται στην έκθεση, να δίνεται η δυνατότητα αναθεώρησης της τάξης φοίτησης, για παράδειγμα, σε περιπτώσεις χαρισματικών παιδιών που κατά τη διάρκεια της φοίτησής τους έχει διαπιστωθεί ότι το επίπεδο ετοιμότητάς τους υπερβαίνει ουσιαστικά το μέσο όρο ετοιμότητας, όπως αυτός καθορίστηκε στη βάση της ηλικίας τους.
Ενιαία εκπαίδευση και σχολικοί συνοδοί
H Επίτροπος θεωρεί ως επιτακτική ανάγκη την άμεση νομοθετική ρύθμιση του ζητήματος των σχολικών βοηθών/συνοδών
Τόσο το θέμα της ενιαίας εκπαίδευσης, όσο και των σχολικών συνοδών που εξυπηρετούν διάφορες ανάγκες των παιδιών που τους χρειάζονται κατά τη φοίτησή τους, είναι ζητήματα τα οποία αρκετά συχνά απασχολούν όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Με αυτά δεν θα μπορούσε να μην καταπιαστεί και η αρμόδια Επίτροπος, η οποία πέραν από την παρακολούθησή τους, δέχεται και συγκεκριμένα παράπονα. Όπως αναφέρεται στην έκθεσή της για το 2019, στο θέμα των συνοδών, αντιδράσεις γονέων αλλά και δημοσιεύματα για εκκρεμότητες που υπήρχαν δύο μήνες μετά την έναρξη της σχολικής χρονιάς, δημιούργησαν έντονο προβληματισμό.
Σε τοποθέτησή της η Επίτροπος, καθώς δημιουργήθηκε κλίμα δυσπιστίας απέναντι στις διαδικασίες που ακολουθούν οι αρμόδιες Επιτροπές του υπουργείου Παιδείας, τόνισε ότι η πλήρης απουσία νομοθετικής ρύθμισης του ειδικού θέματος της ανάθεσης σχολικών βοηθών/συνοδών παράλληλα με τη διαρχία που παρατηρείται, στην αρμόδια Αρχή (υπουργείο Παιδείας και Σχολικές Εφορείες), δεν υποβοηθούν την επίτευξη του τελικού στόχου που είναι η παροχή στήριξης στα παιδιά αυτά ούτως ώστε να τυγχάνουν ίσης μεταχείρισης στο εκπαιδευτικό σύστημα, επιπλέον, η μεγάλη καθυστέρηση στη λήψη τελικής απόφασης που διαπιστώνεται σε κάποιες περιπτώσεις αναπόφευκτα οδηγεί σε αναστάτωση, ενώ οι σχέσεις αντιπαλότητας που δημιουργούνται, έχουν ως αποτέλεσμα τα παιδιά να βιώνουν λεκτική και ψυχολογική βία. Ως εκ τούτου, η Επίτροπος θεωρεί ως επιτακτική ανάγκη την άμεση νομοθετική ρύθμιση του ζητήματος.
Αναφορικά με την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που διεξάγει το υπουργείο Παιδείας για μετάβαση στην ενιαία εκπαίδευση, η κ. Μιχαηλίδου κατέθεσε σχετική θέση υποβάλλοντας προκαταρκτικές απόψεις επί του σχετικού νομοσχεδίου. Οι διαπιστώσεις της Επιτρόπου για το θέμα επικεντρώνονται σε δύο άξονες: α) στον σκοπό και στον προσδιορισμό της εξαγγελθείσας μεταρρύθμισης και β) στον προσανατολισμό προς την πορεία της ενιαίας εκπαίδευσης. Η θέση της Επιτρόπου περιλαμβάνει επισημάνσεις σε σχέση με αδυναμίες, παραλείψεις και αντιφάσεις που έχουν εντοπιστεί στα θέματα αυτά καθώς και συνοπτικές εισηγήσεις για βελτιώσεις.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Επίτροπος στην έκθεση της, στο κεφάλαιο «Εκπαίδευση», έχει περιλάβει και άλλα θέματα, όπως είναι τα Αθλητικά Σχολεία και το νέο σχέδιο αξιολόγησης των τετραμήνων. Παράλληλα, κλείνει το κεφάλαιο αυτό με τους γενικούς της προβληματισμούς, επισημαίνοντας ότι «η εκπαίδευση αποτελεί αδιαπραγμάτευτο δικαίωμα κάθε παιδιού κι ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία της σύγχρονης κοινωνίας. Το περιεχόμενο και ο προσανατολισμός της εκπαίδευσης αλλά και το σύνολο των παιδαγωγικών διεργασιών, συμβάλλουν καθοριστικά στην ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και της κοινωνικής δικαιοσύνης, μέσα από την καταπολέμηση των ανισοτήτων και του κοινωνικού αποκλεισμού. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, η εκπαίδευση πρέπει να θεμελιώνεται στις αρχές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».